عنوان فعالیت: کار در کلاس تابع محیط و مساحت مستطیل ریاضی دهم انسانی
ضابطهی تابع محیط مستطیلهایی را که طول آنها $\mathbf{4}$ واحد بیشتر از عرض آنها است، بر حسب عرض آنها بنویسید و نشان دهید یک تابع خطی است.
آیا تابع مساحت آنها نیز یک تابع خطی است؟
پاسخ تشریحی و گام به گام کار در کلاس تابع محیط و مساحت مستطیل صفحه 61 ریاضی دهم انسانی
سلام به شما دانشآموزان خوب!
این فعالیت به ما کمک میکند تا تفاوت بین **تابع خطی (درجه اول)** و **تابع غیرخطی (درجه دوم)** را در یک مثال هندسی درک کنیم.
### ۱. تعیین ضابطه تابع محیط ($athbf{P(x)}$) و اثبات خطی بودن
**گام ۱: تعریف متغیرها**
* **عرض مستطیل (متغیر مستقل):** $\mathbf{x}$
* **طول مستطیل:** «۴ واحد بیشتر از عرض» $\mathbf{x + 4}$
**گام ۲: نوشتن ضابطه محیط**
فرمول محیط مستطیل: $\mathbf{\text{محیط } = 2 \times (\text{طول} + \text{عرض})}$
$$\mathbf{P(x) = 2 \times ( (x + 4) + x )}$$
$$\mathbf{P(x) = 2 \times (2x + 4)}$$
$$\mathbf{P(x) = 4x + 8}$$
**گام ۳: اثبات خطی بودن**
تابع خطی، تابعی به شکل $\mathbf{f(x) = mx + b}$ (یا $\mathbf{ax + b}$) است که در آن بالاترین توان $\mathbf{x}$ برابر $\mathbf{1}$ باشد.
* **مقایسه:** ضابطهی $\mathbf{P(x) = 4x + 8}$ با ضابطهی کلی $\mathbf{mx + b}$ مطابقت دارد، که در آن $\mathbf{m = 4}$ (شیب) و $\mathbf{b = 8}$ (عرض از مبدأ) است.
* **نتیجه:** بله، تابع محیط $\mathbf{P(x) = 4x + 8}$ یک **تابع خطی** است.
***
### ۲. آیا تابع مساحت ($athbf{A(x)}$) یک تابع خطی است؟
**گام ۱: نوشتن ضابطه مساحت**
فرمول مساحت مستطیل: $\mathbf{\text{مساحت } = \text{طول} \times \text{عرض}}$
$$\mathbf{A(x) = (x + 4) \times x}$$
$$\mathbf{A(x) = x^2 + 4x}$$
**گام ۲: تحلیل ضابطه**
* **بررسی توان $\mathbf{x}$:** در ضابطهی $\mathbf{A(x) = x^2 + 4x}$، بالاترین توان $\mathbf{x}$ برابر $\mathbf{2}$ است.
* **نتیجه:** خیر، تابع مساحت **یک تابع خطی نیست**؛ بلکه یک **تابع درجه دوم** (یا سهمی) است.
**جمعبندی:**
تابع محیط ($\mathbf{P(x) = 4x + 8}$) خطی است زیرا با افزایش عرض، محیط به صورت **ثابت** افزایش مییابد. اما تابع مساحت ($\mathbf{A(x) = x^2 + 4x}$) خطی نیست؛ زیرا با افزایش عرض، مساحت با **توان ۲** و به شکل نمایی افزایش مییابد و نمودار آن یک منحنی (سهمی) خواهد بود.